به گزارش قدس خراسان، محمد ناصر نوریان اظهار کرد: نمایندگان کشاورزان شهرستان‌های استان گلایه‌های خود را به مسئولان رسانده‌اند. هرچند قرار به پیگیری مشکلات بخش کشاورزی استان به دلیل قطع برق چاه‌های کشاورزی شده؛ اما باید گفت در دو سه سال گذشته که خاموشی صورت می‌گرفت، با تشکل‌ها و مسئولان شهرستان‌ها هماهنگی انجام می‌شد و طبق این جلسات قراری با هم می‌گذاشتند و به آن عمل می‌کردند.

رئیس اتاق اصناف کشاورزی شهرستان رشتخوار و نماینده ۵ هزار کشاورز این شهرستان گفت: امسال از این قرار عدول شد و خسارت مالی خیلی بالایی در بخش کشاورزی ایجاد کرد؛ یعنی کشاورز هم از نظر تجهیزات چاه و هم از نظر محصولات کشاورزی خسارت دید و علت این خسارت زیاد این است که در ابتدای سال برای کشت تابستانه هماهنگی انجام نشد و تصمیم به صورت کشوری در تهران بدون در نظر گرفتن شرایط استانی مانند خراسان رضوی گرفته شد.

جای خالی نظر کشاورزان در قطعی برق چاه‌ها

وی افزود: خرده‌مالکانی که ساعت آب آن‌ها ساعتی بود، در این طرح خسارت زیادی دیدند؛ چون در نوبت‌های آبیاری اختلال ایجاد شد. هر چند این طرح برای تابستان بود؛ اما از مسئولان می‌خواهیم تصمیم‌های مربوط به سال آینده را سریع‌تر اعلام کنند و به فکر خسارت‌های ایجاد شده برای کشاورزان باشند. خواهش ما از مسئولان این است در مسائلی که بر زندگی کشاورزان اثرگذار است، مشورت کنند و تصمیم یک‌جانبه نگیرند و اگر همفکری باشد، نتیجه مطلوب‌تر است. 

رئیس تشکل نظام صنفی کشاورزی سبزوار هم درباره خسارت‌های قطع برق چاه‌های کشاورزی در این شهرستان تصریح کرد: در اینکه این کار خسارت وارد کرده است، شکی در این نیست. ما کشاورزیم و دنبال چرایی این خسارت نیستیم. بیشتر دنبال این بودیم که این تصمیم‌ها ادامه نداشته باشد و برای آینده برنامه‌ریزی کنیم تا کمتر خسارت ببینیم. 

سیدمختار روح‌الامینی افزود: اینکه برق کم است، می‌توان قبول کرد؛ اما ما به عنوان تشکل‌های کشاورزی باید راهکار داشته باشیم چطور برنامه‌ریزی کنیم تا خسارت ما به حداقل برسد. ابتدا قرار بود قطعی برق سه روز در هفته باشد؛ اما بیشتر شد و به یک هفته هم رسید. به صورت کلی خسارت به محصولات مختلف، متفاوت است؛ اما به طور متوسط ۲۰ تا ۳۰ درصد به محصولات سبز برگ و تابستانه این شهرستان خسارت وارد شده است.

نماینده تشکل‌های کشاورزی میان‌جلگه با اشاره به جمعیت چند هزار نفری کشاورزان این منطقه عنوان کرد: در جلساتی که با مسئولان گذاشته می‌شود، مسئولان بیشتر گوینده هستند و ما شنونده. ما در این جلسات شرکت می‌کنیم تا نه تنها مطالبه خسارت کشاورزان شهر خودمان بلکه مطالبه کل کشاورزان استان را انجام دهیم. کشاورزی استان با این تصمیم نابود و تمام زندگی کشاورزان به ویژه خرده‌مالک‌ها مختل شد و کشاورزان فقیرتر!

صرفه‌جویی اجباری برق برای کشاورزان

محمود سلیمانیان با تأکید بر این تصمیم غلط کشوری اظهار کرد: در شرایطی این تصمیم گرفته شد که بخش زیادی از محصولات کشاورزی در زمستان به خاطر سرمای شدید از بین رفت. در روزهایی مانند عاشورا و تاسوعا که همه کشور تعطیل بود، چرا برق‌های چاه کشاورزی قطع شد؟ اگر وزارت نیرو برق ندارد، چرا امروز اگر کسی تقاضای برق می‌کند، دوباره انشعاب جدید به فروش می‌رسد؟ وقتی در گرمای تابستان مدار یک چاه عمیق با هفت روز خاموشی کشاورزی روبه‌رو شود یعنی کشاورزی خرده‌مالکی منطقه نابود است.

وی ادامه داد: با این کار تولید کشاورزی هدف قرار گرفته شد و آثار آن بعدها مشخص می‌شود و مهم‌ترین اثر آن مهاجرت از روستاهاست. از سوی دیگر وزارت نیرو از کشاورز پول گرفته تا برق را تأمین کند. طبق قانون اگر وزارت نیرو به مشترکی ضرر بزند باید جبران خسارت شود. بخش کشاورزی ۱۵/۸۵ درصد و صنعت ۳۵/۱۷ درصد کل برق کشور را مصرف می‌کند. بنابراین به نسبت مصرف باید قطعی برق تعریف شود؛ اما این قطعی فراتر از میزان مصرف بخش کشاورزی بود. 

سلیمانیان به تمرکزگرایی تصمیمات بدون در نظر گرفتن آن بر زندگی سخت کشاورزی اشاره کرد و یادآور شد: اگر وزیر می‌دانست کشاورز چه آسیب‌هایی دیده است، این دستور را نمی‌داد. در میان‌جلگه ۵ هزار بهره‌بردار داریم که چاه‌های عمیق آن‌ها خسارت دید و شناور چاه‌ها با قیمت میانگین ۱۵۰ تا ۳۰۰میلیون تومان سوخت و به دلیل سقوط ناگهانی آب در هنگام قطع برق لوله‌های جداره چاه‌ها کج شد و دیواره چاه‌ها فرو ریخت و تمام این خسارت‌ها جدا از خسارت بخش کشاورزی است.

دبیر کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی درباره مصوبه هیئت وزیران گفت: براساس مصوبه هیئت وزیران ابتدا پنج روز در هفته به مدت پنج ساعت خاموشی در چاه‌های کشاورزی مشخص شد و پس از رایزنی‌های انجام شده از طرف نمایندگان مجلس شورای اسلامی، این عدد کاهش یافت و به سه روز رسید. براساس این مصوبه وزارت نیرو موظف شد ضمن هماهنگی با جهاد کشاورزی برای قطع برق الکتروپمپ‌های کشاورزی به میزان پنج ساعت روزانه در دوره محدودیت اقدام و بهای برق مشترکان را به صورت رایگان محاسبه کند.

تصمیمی که خلاف قانون بود

مجید مهدوی ادامه داد: اول اینکه به اصل این موضوع معترض هستیم چون این اتفاق خلاف نص صریح قانون است. به طور مشخص در بند ۲ تسهیل برقی کردن چاه موتورها گفته شده باید برق ۲۴ ساعته برای مصرف‌کننده بخش کشاورزی تأمین شود و این اتفاق نیفتاده و یک تکلیف فراقانونی برای بخش کشاورزی ایجاد شده است.

 عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزی تصریح کرد: ۸۰ درصد مالک منابع آبی در بخش کشاورزی خرده‌مالکی است؛ یعنی مثلاً کشاورزی ۱۰ ساعت آب دارد. اگر وسط آبیاری، آب ناگهان قطع شود و دوباره بخواهد وصل شود، فقط همان اول مسیر آب می‌خورد و آب به انتهای محدوده کشاورزی او نمی‌رسد. از سوی دیگر شرایط منابع آبی استان خراسان با استان‌های غربی و مرکزی از نظر منابع آبی فرق دارد و یکسان بودن این قانون در سطح کشور به کشاورزی استان خراسان به دلیل خشکسالی و شروع زودهنگام فصل گرما صدمه بیشتری زد.

مهدوی خاطرنشان کرد: ماده ۲۵ قانون بهبود فضای کسب و کار خیلی صریح و شفاف است و بر بهبود مستمر فضای کسب و کار به ویژه بخش تولید و کشاورزی تأکید دارد و اگر هم بنا به دلیلی این اتفاق‌ها افتاد، باید خسارات وارده پرداخت شود که این مورد هم اتفاق نمی‌افتد. خسارت سرما فقط تولید را تحت تأثیر قرار داد ولی خسارت برق در کنار خسارت به تولید، به ادوات کشاورزی هم آسیب زده است. 

دبیر کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی ادامه داد: روزی دو بار خاموش کردن پمپ‌ها یعنی ایجاد شوک به پمپ و چاه. بعضی از چاه‌های کشاورزی چاه «شولاتی» نام دارند یعنی خاموش و روشن کردن‌ها سبب می‌شود چاه ریزش کند. در این چاه‌ها بافت خاک به گونه‌ای است که اگر آب بالا برود و ناگهان به درون چاه برگردد، هم پمپ می‌سوزد و هم دیواره ریزش می‌کند.

وی افزود: پیشنهادهایی مانند تک کشت شدن زمین‌های کشاورزی ممکن است راه‌حل باشد؛ ولی نه در شرایطی که کشاورزان آسیب دیده‌اند و محصولشان از بین رفته است. تک کشتی یک برنامه بلندمدت در راستای الگوی کشت است که باید با مشوق‌ها همراه شود و در حالت عادی برای خرده‌مالکان امکانش نیست. 

کشاورز توان حمل بار سنگین هزینه‌ها را ندارد

مهدوی در پاسخ به این پرسش که آیا از انرژی‌های جایگزینی مانند پنل خورشیدی برای تأمین برق چاه‌ها می‌توان استفاده کرد یا خیر، عنوان کرد: ایجاد و نگهداری پنل‌های خورشیدی هزینه بالایی دارد مگر اینکه دولت تسهیلاتی به خصوص برای چاه موتورها در راستای ایجاد پنل‌های خورشیدی بدهد. هزینه تمام شده این تولید برق بالاست و در حال حاضر برق با یارانه در اختیار کشاورز قرار می‌گیرد. حدود دو سال زمان می‌برد تا یک نیروگاه ۲۴۰ مگاواتی با پنل خورشیدی آماده شود و نزدیک ۵ هزار میلیارد تومان هزینه دارد و تأمین این هزینه برای کشاورزان سخت است. از دولت می‌خواهیم به اجرای قانون توجه کند تا خسارت‌ها به کمترین میزان برسد و پرداخت شود.

مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی در خصوص قطع برق چاه‌های کشاورزی گفت: شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی تمام تلاش و ظرفیت فنی و مدیریتی خود را به منظور توزیع انرژی برق برای تمامی مصرف‌کنندگان در بخش‌های کشاورزی، صنعتی، تجاری، خانگی و... به کار بسته و هم اکنون این مهم در چارچوب قوانین و سیاست‌های ابلاغی در حال انجام است.

محسن ذبیحی تصریح کرد: آنچه در سال‌های اخیر سبب اعمال مدیریت بار به ویژه در ساعات اوج مصرف برق برای بخش کشاورزی شده، به موضوع ناترازی میان تولید و مصرف برمی‌گردد که عوامل مختلفی از جمله  پیشی گرفتن میزان مصرف از میزان تولید، مصرف بالای لوازم سرمایشی و استفاده بی‌رویه از کولرهای گازی، رعایت نکردن الگوی مصرف در میان بخشی از مصرف‌کنندگان و... وجود داشته که لازم است همه ارکان جامعه از جمله بخش‌های آموزشی، فرهنگی و رسانه‌های همگانی با نگاه درست و منطقی برای رفع این مشکلات تلاش کنند.

وی افزود: شبکه‌های برق در تمام دنیا همواره در معرض آسیب و خسارت ناشی از بروز حوادث طبیعی و غیر طبیعی بوده و به صورت کاملاً منطقی همه مصرف‌کنندگان لازم است با استفاده از تجهیزات حفاظتی استاندارد، مانع بروز خسارت احتمالی به لوازم برقی خود شوند. چاه‌های کشاورزی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و افزون بر بیان این نکته در قراردادهای فروش انشعاب برق به کشاورزان، بارها به موضوع استفاده از تجهیزات حفاظتی استاندارد تأکید شده است.

ذبیحی یادآور شد: مطابق مصوبه هیئت محترم دولت در سال جاری، باید کشاورزان هر روز به مدت حدود پنج ساعت برای خاموش کردن چاه خود اقدام می‌کردند که با توجه به شرایط اقلیمی خراسان رضوی، بروز خشکسالی‌های اخیر و پیگیری‌هایی که از طرف مسئولان استان به عمل آمد، در برخی بازه‌های زمانی، روزهای همکاری کاهش پیدا کرد و البته این کاهش بی‌شک به معنای بی‌نظمی در مدیریت بار چاه‌های کشاورزی نبوده و فقط امتیازی بود که در خراسان رضوی برای چاه‌ها اعمال شد.

مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی به خشکسالی استان اشاره کرد و گفت: در این شرایط رعایت قانون و میزان مجاز برداشت آب توسط کشاورزان باید انجام شود. ساعات مجاز در پروانه بهره‌برداری چاه‌های کشاورزی در ۸۰ درصد مجوزهای صادر شده، برداشت آب کمتر از ۱۸ ساعت در شبانه‌روز است و در واقع محدودیت اعمال شده در راستای اعمال قانون و جلوگیری از برداشت بی‌رویه از منابع آبی است.

اینکه کشاورزان باید در تجهیز چاه‌های کشاورزی از امکاناتی استفاده کنند که بتواند در برابر کوچک‌ترین تغییرات از جمله نوسان‌های برقی مقاومت داشته باشد، شاید درست به نظر برسد؛ اما این پرسش مطرح می‌شود در هنگامه تصمیم‌گیری آیا به کمبود امکانات، بافت خاک منطقه و آسیب‌پذیر بودن چاه‌های کشاورزی و به خاک سیاه نشستن کشاورزان خرده‌مالک که تمام امید و درآمدشان به برداشت محصول کشاورزیشان بود، توجه شد و اگر توجه شده، چرا امروز این آسیب و خسارت دامنگیر هزاران کشاورز خراسانی شده است؟ به هر تقدیر تصمیمی اجرایی شده که خسارت زیادی به بخش کشاورزی استان وارد کرده و امروز پرداخت خسارت باید دستگیر بخش کشاورزی باشد. امیدواریم مسئولان در مورد این موضوع اقدام لازم را انجام دهند. 

خبرنگار: طاهره فجرداودلی